Loslaten... ik wilde eigenlijk niet zo'n veel gebruikte term als titel gebruiken, maar het leek nou eenmaal de essentie van zoveel lagen van deze blog. En terwijl ik schreef, voelde ik dat het misschien niet eens zozeer loslaten is. Het is voor mij eigenlijk veel meer een luisteren. En dan komt loslaten daar wel achteraan, maar dat is dan niet meer het grote ding. Hoe dan ook, er waren heel wat van die momenten afgelopen maand. Een stroomversnelling met pijn en vreugde en bovenal verwondering voor het grote mysterie van hoe we geleid worden, áls we in staat zijn om dat te horen.

een nieuw hoofdstuk
Het was half april, we gingen op vakantie, twee dagen nadat we ons chalet op Texel hadden overgedragen aan de nieuwe eigenaren. Loslaten van ons weekendstekkie was een eerste staaltje loslaten. Negen en een half jaar genieten op de wadden! Bijna elk weekend trokken we de eerste jaren de drukke stad uit om te genieten van de ruimte en de zee. En ook na het verhuizen naar de bossen van de Utrechtse Heuvelrug, bleef het ritme in stand. Bos werd bijna wekelijks afgewisseld met strand en zee. Waarom dan loslaten? Tja, het was geen rationeel verklaarbare keuze... zoals met de meeste wezenlijke dingen. We kregen al wel een half jaar of langer van die kleine signaaltjes. Het stroomde niet meer zo als voorheen, en onze intuïtie vertelde ons dat het hoofdstuk op Texel uit was. En zo konden we handelen en belandden we veel sneller dan verwacht in het moment van overdracht van ons dierbare chalet. Ik voelde het loslaten op het moment dat de makelaar met twee blije nieuwe eigenaren naar binnen stapte, ja toen was het nog even slikken. En daarna (gelukkig!) een blijvend gevoel van opluchting; ja we hebben het juiste gedaan. We hebben echt goed geluisterd, het is tijd voor een nieuw hoofdstuk. 

geleid worden 
Twee dagen later dus op vakantie, wat een timing, dat hadden we niet kunnen organiseren, dat viel ons toe. Sinds vele jaren een wat verdere reis: naar Hongarije. De rit in stukjes opgedeeld, tussendoor wandelen met onze hond, geen stress. Dus met 3 dagen reizen kwamen we redelijk ontspannen aan bij ons eerste verblijf daar. Weer 2 dagen later kwam daar het telefoontje van mijn moeders arts 'het gaat niet goed met mam' ... Het was geen verrassing, ze ging de laatste tijd achteruit. En met vertrouwen had ik op vakantie kunnen gaan, wetende dat ze omringd was door zulke liefdevolle zorg van het verpleeghuis. Invoelend op wat nu te doen, ervoer ik dat ik niet hals over kop naar huis moest gaan. Dit was een loslaten van het idee wat je hoort te doen bij het aanstaande overlijden van een dierbare. En telkens weer kreeg ik het signaal 'nee hoor, blijf nog maar daar, reis nog maar even verder'. Wij vervolgden dus onze reis, en ik verbaasde mezelf dat ik er ook van kon genieten. Ik werd voor mijn gevoel geleid, waar naartoe dat zou nog komen. Het was bovenal duidelijk dat teruggaan nog niet hoefde, maar nóg verder weggaan van Nederland klopte ook niet, dus we trokken naar het noorden richting de grens met Oostenrijk. 
Daar in het dorpje Vértestolna werden we wakker op de dag van mijn moeders heengaan. 

Ik ben helemaal geen vroege vogel, maar die ochtend stond ik in nachthemd in de tuin van de zonsopgang en het betoverende uitzicht te genieten. Ik maakte foto's en dacht aan mijn moeder. Alsof ze het even kon zien, dat moment, dat uitzicht. 

Later die middag overleed mijn moeder. De foto's die ik die ochtend maakte staan op haar rouwkaart en bidprentje. Het was voor haar. 
En twee uur na haar overlijden, reden we terug. Toen begreep ik pas dat ik niet eerder terug had kunnen gaan, omdat de afstand voor ons beide nodig was zodat zij los kon laten. Ook weer dat luisteren naar wat wilde gebeuren. Zo blij dat ik de ruimte had gemaakt om dat te horen. 

moederdag 
Sinds gisteren stroomde het al, het schilderij wilde met mijn moeders energie aangevuld worden. Vandaag op moederdag bleef het stromen en stond het op doek. Ik heb haar sfeer erdoorheen kunnen weven, precies zoals ik eerder al had vermoed*: aan de rechterkant van het schilderij is het mooie kapelletje gekomen zoals ik op de dag van haar overlijden fotografeerde. De mooie lichtstraal in het midden, de goddelijke aanwezigheid waarvan ik wens dat ze daar beide in vertoeven. Ik kijk ernaar en luister... alsof ik de vogels hoor fluiten en het water hoor ruisen. Rust zacht lieve ouders. 

* in mijn vorige blog 'schilderen uit eerbied' deelde ik hierover met het schilderij dat ik na mijn vaders overlijden had gemaakt maar wat aan de rechterkant nog niet af voelde. 

de rauwe kant van rouw
​Het is alweer bijna een jaar geleden dat mijn vader overleed.
In de eerste maanden was ik er veel mee bezig, en dan had de herinnering aan hem een rauw randje. Van die ogenschijnlijk kleine momenten die je met een ruk in de realiteit brengen dat iemand er niet meer is. Zoals wanneer ik in mijn apps omlaag scrolde en dan opeens zijn naam voorbij zag komen. Of het moment dat zijn verjaardag eraan zat te komen, of kerstmis en dat ik hem geen kaart meer hoefde te sturen... Au! Ja, rauw voelde die rouw. En ondanks dat het jaar nog niet voorbij is, zijn de gedachten die ik de laatste tijd aan hem heb vooral van een zachte aard, zoals 'dit zou hij ook vast leuk hebben gevonden'. Soms is hij even heel nabij, ook al kan ik niet meer op die aardse manier met hem communiceren. Ik noem het een contactje met boven, die me een glimlach ontfutselt. Dit zo schrijvende, had ik nou uitgerekend vandaag weer zo'n rauw moment. Dat ik deze blog zit te schrijven, zal er vast mee van doen hebben. Tja, het jaar is nog niet voorbij... 

Ik herken de fasen van de rouwverwerking in mijn eigen ervaringen, maar laat het vooral komen zoals het komt. Ik doe er dus niet heel bewust iets mee. Maar er is één ding waar ik wel bewust iets mee ben gaan doen en dat is het schilderen van de plek waar ik mijn vaders as verstrooide.  

magische momenten
Op de dag die zijn verjaardag zou zijn geweest was ik daar samen met mijn man en ons moppie, onze hond. Mijn vader was ook zo dol op haar! We waren bij een riviertje in het zuiden van Limburg op een zonovergoten dag. In mijn herinnering was er heel veel en vooral ook heel mooi licht... en ook in figuurlijke zin ervoer ik het als heel licht. Dat as verstrooien ook vreugde en licht kan brengen, dat had ik niet verwacht!

Het was een moment buiten de tijd. Tijdens de wandeling er naartoe begon dat al, en ervoeren we dat we geleid werden naar precies die ene opening in de begroeide oever waar we bij het water konden komen. Vanaf het pad kon je die opening niet zien, en toch werd ik het weiland ingestuurd. Het pad waarop we liepen boog af naar links parallel aan de rivier en rechts was een weiland, dus het was logisch om naar links te wandelen tot we een geschikt plekje zouden vinden. Maar mijn lichaam stuurde me al naar rechts, het weiland in. En ja, daar aan het einde van de weide was inderdaad een smal rotsig paadje omlaag naar het water. Magisch toch!

En op de terugweg was daar weer zo'n magisch moment, wandelend door het weiland, toen we werden begroet door twee zwart blauwe vlinders die met ons mee fladderden. We keken elkaar aan en wisten 'dit is een teken van boven'.  Ik had bovendien nog nooit zulke prachtige vlinders met die diepblauw-zwarte kleur gezien. 

schilderen
De plek waar we mijn vaders as verstrooiden, waar de zon zo verstillend op het water scheen met de volle bomen en struikgewas aan de oevers, dat riviergezicht had ik in de week erna al op het doek geschilderd. Met schilderen kan ik denk ik ook verwerken: in elke laag die ik aanbreng ben ik weer even daar, sta ik stil, en doorleef het als het ware nog eens.

Het schildersdoek bleef vervolgens een half jaar onaangeroerd op mijn ezel staan. Tot afgelopen weekend, toen kwamen de zwart blauwe vlinders opeens weer in gedachten, en wist ik: die horen erbij! Voor mijn schilderij zittend, voelde ik intuïtief aan dat de vlinders aan de linker kant horen. En als ik erover nadenk is dat ook zo mooi kloppend: dat is waar het water naar toe stroomde, samen met zijn as. De rechterkant van het schilderij staat nog open, is ook nog niet af. Die kant voelt als de plek voor mijn moeder. Daar waar het water vandaan komt, het bekken, de bron. Ze is er nog, al leeft ze al een tijdje in een andere sfeer, in een vergevorderde fase van dementie. Welk teken precies bij haar ziel naar voren komt, zal ik nog zien, maar het doek wacht met eerbied...

eerbied
Eerbied, een mooi woord eigenlijk, ik gebruik het niet vaak. Bij het verwerken van mijn vaders overlijden, komt het woord wel op. Ik heb nog zoveel meer eerbied gekregen voor dit grootse proces van het loslaten van ons lichaam en het overgaan van onze ziel.
​
Het schilderen is daarmee niet alleen een eerbetoon aan waar ik vandaan kom, een eerbetoon aan mijn ouders. Het is voor mij ook een eerbetoon aan de oorsprong voorbij mijn ouders, aan de magie van het leven wat zoveel meer is dan we in onze dagdagelijkse manier van denken soms lijken te geloven. Mijn schilderij geeft me een tastbare herinnering aan die magische momenten die voor mij meer werkelijkheid zijn. Eerbied voor het wezenlijke waar geen woorden voor zijn. 

✨ Petra 

Mijn schilderij in wording:

Ik werd gevraagd mijn eigen vorm te tonen. Als voltooiing van een rijke en intensieve opleiding in systemisch werken. Ik was tot nu toe nog niet zo van de opstellingen, en heb daar gedurende de opleiding veel moois in mogen ervaren. Vooral de magie van de werking van een opstelling heeft me het afgelopen jaar meermaals diep geraakt. Toch was het doen van een opstelling niet persé mijn vorm. Wel was ik dichterbij mijn eigen zielenmissie in mijn werk gekomen. En laat ik nou járen geleden een dialoogvorm hebben beoefend die daar precies bij aansluit! Ik heb besloten die af te stoffen en in een nieuw jasje te gieten, en hoe systemisch dat die is.

de essentie in mijn werk
Eerst over hoe ik nieuwe woorden vond voor waar het mij om te doen is in mijn werk. Gedurende de opleiding kwamen vele bijzondere voorgangers in het systemisch werken voorbij. Tot en met een theoloog des vaderlands... wellicht niet de meest systemisch geschoolde professional, maar laat ik nou via hem tot de woorden komen waar het mij in de essentie om gaat in mijn werk: het heilige tussen ons openen. 

Eerder noemde ik dat in meer gangbare taal 'de potentie in teams naar voren halen', maar dat klinkt me nu bijna te gewoon in de oren. Je zou natuurlijk kunnen zeggen dat het heilige naar voren halen in wezen ook over potentie gaat. Maar zoals ik het bedoel gaat het een stapje verder dan wat we normaliter onder 'potentie' verstaan. Bij potentie gaat het vaak over onze kwaliteiten nog meer benutten en laten stromen om zo de effectiviteit van het team te vergroten. Bij de heiligheid naar voren te halen, denk ik aan onze grootsheid belichamen. Die grootsheid gaat over onze diepste eigenheid, ons eigen licht, ons hogere zelf. Wanneer we samen met anderen allemaal ons hogere zelf belichamen, dan opent zich werkelijk iets heiligs tussen ons... 

Waar twee of meer in mijn naam aanwezig zijn...
Mijn vorm in systemisch werken gaat dus over mijn en jouw hogere zelf uitnodigen in dialoog met elkaar. Op deze wijze in dialoog zijn, brengt de heiligheid tussen ons. Daar gaat "Waar twee of meer in mijn naam aanwezig zijn, daar ben ik in hun midden"* volgens mij over. En 'ik' zie ik dan als onze diepste, goddelijke bron, de plek in onszelf en tussen ons waar we één zijn. Dus die eenheid, die heiligheid is tussen ons geopend wanneer we vanuit ons hogere zelf bijeen komen. 

Ik noem deze vorm van dialoog 'communicatie vanuit het lege midden'. Het lege midden is een term die in systemisch werken veel wordt gebruikt en staat voor de plek van 'Zijn' zonder oordelen. Het is het Zijn dat om overgave aan het hier & nu vraagt. Deze plek van Zijn is inherent in verbinding met het grotere systeem waarin we allemaal één zijn en van waaruit we tegelijkertijd onze unieke bijdrage hebben. Ik ervaar het lege midden als de bron waar we uit spreken wanneer we 'communicatie vanuit het lege midden' met elkaar beoefenen.

wat ervaar je dan?
Misschien ken je het al, het is ook zo dichtbij. In de vonk die in een gesprek over en weer gaat en je de tijd laat vergeten. Het is diep eigen. Het ligt voor onze voeten als potentieel te wachten tot we ons ware zelf omarmen en openen tussen elkaar.

Wat je ervaart wanneer je vanuit je ware, hogere zelf in dialoog met de ander bent, is de paradox van autonomie en verbondenheid. Je bent méér jezelf én meer in verbinding dan ooit. Het maakt niet eens meer uit wie er dan spreekt, we zijn één met het veld waaruit wijsheid beweegt en zijn er instrument van geworden. En het bijzondere is ook dat jij jouw eigen stem blijft houden, op jouw eigen wijze een zijde van de diamant laat schitteren. 

Je ervaart ook een sterk besef van verbondenheid met alles, en dat wat je zegt of onderzoekt het grotere geheel dient. En omdat je daar zo diep mee verbonden bent, dient datgene wat het geheel bedient ook jouw hogere, ware zelf. Het vervult en verrijkt je tegelijkertijd. En het maakt dan in wezen niet meer uit wie er spreekt, als hetgeen wat aan het licht wil komen, maar gedeeld wordt. 

Tijd, ik noemde het eerder al even: die valt weg in deze vorm van samen Zijn. Je bent samen helemaal aanwezig in het hier & nu. Bestaat tijd eigenlijk wel? 

hoe doe je dat?
Ook hier geldt weer een paradox: we zijn al één in het grote veld van Leven en daarom  is de mogelijkheid voor deze vorm van dialoog alom aanwezig én toch kan het niet altijd en overal. Het vraagt namelijk ook iets van de deelnemende leden. Het vraagt van elke deelnemer overgave aan ieders hogere zelf. Dat kan op weerstand stuiten. Ons ego wil dat niet... dan sta je voor de uitnodiging om die stem met mildheid te kunnen laten. Niet verketteren, maar laten. Je hoeft niet hard te werken, maar het vraagt een ander soort inspanning, deze overgave.
En met die overgave, is er ook een inherent willen geven aan wat groter is dan ik afzonderlijk ben. Dat gaat vóór. Ook vraagt het een continue staat van alertheid, want de groeven van ons afgescheiden denken zijn diep, en kunnen -zeker wanneer het spannend wordt- de kop op steken en de boel willen saboteren. Kortom, het vraagt bewustzijn en commitment. 

toekomst 
Jaren geleden beoefende ik deze vorm van dialoog dus al. Ik was erbij toen we dit in de spirituele gemeenschap waar ik toen aan deelnam voor het eerst in gesprekskringen ervoeren en verder ontwikkelden. En het mooie is: bewustzijn beweegt verder. Wat in 2005 nieuw en voor een paar mensen toegankelijk was, is nu veel breder beschikbaar. Dat is hoe bewustzijn werkt.**

Ik voorzie dus dat naarmate we meer en meer bewust worden en genoeg krijgen van ons ego die aan het stuur zit, dat we stilaan ook meer toe zijn aan deze vorm van dialoog. Dat we verlangen om met elkaar te creëren vanuit ons diepe besef van eenheid.

Ik voorzie dat we dit ook in organisaties gaan beoefenen. Waar meditatie 20 jaar geleden nog mega spiri was, is het nu gemeengoed. Je kunt al tijdens je lunch in menig stilteruimte mediteren. Dus de volgende stap komt eraan!  

Waarom zouden we dat willen?
Omdat deze vorm van dialoog ons ten diepste voedt.
Omdat met 'communicatie vanuit het lege midden' de oplossingen beschikbaar zijn die we niet in onze afzonderlijke ik-jes hadden kunnen bedenken.
​Omdat daar de vernieuwing vandaan komt waar we zo naar zoeken.
Omdat je via deze vorm van dialoog bij kan dragen aan het grotere geheel vanuit jouw diepste zelf. En dat is met al je kennis en ervaringen die je in je rugzak meeneemt; wat nodig is, zal je dan ook gebruiken...
En nog veel meer, wat zich in de beoefening zal tonen.

Ik wens ons deze ervaring en toepassing toe! 
✨ Petra

* Deze bekende uitspraak komt oorspronkelijk uit het evangelie van Mattheus. 
** Denk hierbij ook aan het werk van Rupert Sheldrake en wat hij morfogenetische velden noemt. Daarmee beschrijft hij dat naarmate meer mensen een bepaalde vaardigheid onder de knie hebben, des te gemakkelijker en sneller zullen anderen zich deze eigenschap verwerven. 
​

De uitvoering hoeft niet perfect te zijn. Het gaat om de moed om een nieuwe creatie naar buiten te brengen, geboren te laten worden. Vanuit het 'al goed zijn' te mogen leren wat daarmee de volgende stap is. 

Ik mijmer de afgelopen dagen op 'meesterschap' en wat dat voor mij betekent. En hoe verhoudt die zich tot een perfecte uitvoering? De aanleiding is de afronding van een systemische opleiding waarin een groot aantal professionals met ons deelneemsters -9 vrouwen- deelden wat hun bijdrage in systemisch werken is. Naar de afronding toewerkend, waren wij uitgenodigd om onze eigen stem te laten horen door onze eigen vorm van systemisch werken met de groep te delen. Daar had ik veel werk ingestoken. Ter inspiratie had ik kaarten geschilderd, voor elke vrouw één met daarop de afbeelding van mijn werkvorm. Deze werkvorm is een manier van met elkaar in dialoog zijn, waarbij ik mijn oude liefde van 'verlichte communicatie' nieuw leven heb ingeblazen en omgedoopt tot 'communicatie vanuit het lege midden'. Daarover een andere blog wanneer die zover is. 

De uitvoering was niet perfect. Dat vond ik althans, en was zeker niet gebaseerd op de enthousiaste en positieve reacties van mijn mededeelneemsters. 
Maar voor mij bleef het knagen en baalde ik in eerste instantie van die naar mijn idee niet perfecte uitvoering. Die stem ging van 'shit, ik had het toch zo mooi voorbereid' naar 'ik had het beter aan moeten voelen en moeten schakelen in het moment, waarom heb ik nou vastgehouden aan de vorm die ik met de groep wilde delen?' tot 'verdorie, dit is mijn stem, dit is de vorm waarmee ik iets wezenlijks heb te delen, die roep wil ik niet negeren'.

Een paar dagen later kwam een diepere beweging op gang. Inmiddels weet ik dat ik even bezinningstijd nodig heb, dus ik heb het proces haar gang laten gaan. En het was dus juist dat schuren van de imperfectie, die mij in beweging zette. Was het in mijn ogen perfect geweest, dan had ik er een strik omheen gedaan en klaar. Alhoewel... zo zwart wit is het natuurlijk ook niet. Een sprankelend einde was heerlijk geweest, maar goed, het ging zoals het moest gaan en dat heeft me weer een laagje dieper in mezelf gebracht. 

Weer een dag of wat later, al fietsend door het Austerlitzse bos op weg naar mijn werk, dienden zich spontaan inzichten aan die alle twijfels en knagen van tafel veegden. Het leek wel een opstelling, waarin allerlei helende bewegingen door die inzichten ontstonden. 
​Op mijn werk aangekomen liep ik vol energie naar mijn eerste afspraak, en die bleek warempel uitgevallen te zijn. Wow, zomaar een leeg moment in mijn agenda. Ik wist al wat ik wilde doen. Aan mijn bureau zittend, rolden de inzichten zo op papier. Wat bracht deze niet perfecte uitvoering mij veel. Ik las ze later die middag thuis voor en mijn man zei ‘wat mooi, uit welk boek heb je die?’ 🥰  Mijn eigen wijsheid, mijn eigen stem, daar komen ze uit! 

Hier zijn ze: 

• Met het zoeken naar erkenning van de ouder, besef ik dat ik het ben die mezelf permissie geeft om ook kind te mogen zijn én mezelf te koesteren. Ik ben nu zelf de ouder voor mijn kind. 
• De pijn die ik ervaar bij schending van de heiligheid in een groep of naar een persoon, geeft mij het inzicht waar het mij om te doen is. De pijn raakt mijn verlangen en mijn levensmissie: het heilige tussen ons tot leven brengen.
• Wanneer ik zoek naar de meester buiten mij, word ik onherroepelijk teruggekaatst naar de meester in mezelf. De meester in mijzelf erkennen geeft de ruimte om de meester in de ander te zien, met al mijn en diens tekortkomingen.
• En daarmee kom ik tot mijn laatste inzicht waar ik deze blog al mee begon: De uitvoering hoeft niet perfect te zijn, daar gaat het niet over. Het gaat om de moed om mijn nieuwe creatie naar buiten te brengen, geboren te laten worden. Vanuit het 'al goed zijn' te mogen leren wat daarmee mijn volgende stap is. Daar toont zich mijn meesterschap.

Ik laat ontstaan wat mijn volgende blog is, ik ben benieuwd! 

✨ Petra

Deze eerste blog is niet van mijn hand, maar wel over mij geschreven... en interview met mij door Marielle Slierendrecht.* 
Ik vind het nog steeds té mooi om niet op mijn kersverse blog pagina mee te nemen, ook al gaat deze bijna 10 jaar vooraf aan mijn eerste eigen blogs. 

EEN GESPREK OVER DE ESSENTIE
De koffietent waar we elkaar spreken kijkt uit over het Waterlooplein. De herfstzon verwarmt er het kleurenspel van toeristen, gemeenteambtenaren en marktkooplui. Petra Tak houdt van deze plek. Zij is al vertrokken naar de volgende afspraak als ik pas echt goed begin te begrijpen wat ze bedoelt. We dronken koffie omdat ik benieuwd was naar haar ideeën over authenticiteit en menselijkheid in organisaties. Hieronder de hoogtepunten uit een gesprek over het vinden van ‘de essentie’ in jezelf en je werk. Over hoe je door jezelf serieus te nemen, ook de ander ertoe aanzet om zichzelf serieus te nemen. 
 
AUTHENTICITEIT EN GROEI
Een rode draad door ons gesprek én door het leven van Petra is de vraag: waar gaat het nu eigenlijk echt over? De vraag dus, naar de ‘essentie’ van een vraagstuk, opdracht of situatie, het leven…. We spreken allereerst over Petra’s ‘persoonlijke essentie’. Hoewel haar formele rollen ’interim manager’ en ‘teamcoach’ zijn, beschrijft ze zichzelf liever als facilitator van de ontwikkeling van anderen. Of dat nu teams of individuen zijn. In de loop der jaren vervult ze die opdracht steeds authentieker, meer vanuit wie ze werkelijk is. Een idealist bijvoorbeeld. En: hobbyschilder, gevoelsmens, pragmaticus en natuurliefhebber. Om er zo maar een paar te noemen. Haar uitgangspunt is dat je door jezelf in alle facetten serieus te nemen een uitnodiging bij de ander neerlegt om datzelfde te doen. En dat blijkt een prima voedingsbodem voor talentontwikkeling, creativiteit en groei. Het lijkt alsof dat principe ook aan het werk is in ons gesprek, dat vanzelf lijkt te gaan. Authenticiteit als katalysator voor dingen die we op de werkvloer goed kunnen gebruiken: dat klinkt veelbelovend!
 
ACHTER HET MASKER VANDAAN
Maar vanzelfsprekend is authenticiteit in organisaties allerminst. Sterker nog, bij veel van ons mag alleen het ‘professionele zelf’ mee naar het werk. Een ander deel blijft thuis. En datzelfde geldt dus voor een deel van onze unieke bijdrage aan een team of organisatie. Ik moet meteen denken aan mijn kledingkast met een ‘zakelijk’ en ‘prive’ gedeelte. Hup: je nette pak aan, professionele gezicht op en de rest komt vanavond wel weer. Klinkt bekend? Nu zegt de indeling van je kledingkast niet alles over je authenticiteit, maar het geeft te denken. Petra vertelt dat het wel even duurde voordat ze als leidinggevende de pet af durfde te zetten van de klassieke ‘alwetende eindverantwoordelijke manager’. Toen het moment daar was, had het een aangenaam effect voor haarzelf en haar omgeving. De menselijkheid en verbinding die zo bij haar horen, kon ze zo ineens meer ruimte geven. Ze veranderde bijvoorbeeld haar functioneringsgesprekken in ambitiegesprekken. Groei kreeg daarin een ruimere definitie en mensen werden uitgedaagd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen essentie en dat wat ze écht nodig hebben. Wat ik leuk vind aan hoe Petra spreekt is dat ze met een open houding blijft onderzoeken: de Petra van nu is misschien heel anders dan de Petra van over een paar jaar. Elke keer ontdek je weer nieuwe maskers, of ingesleten gewoonten, die je af kan leggen. Dat is voor haar een mooi en vanzelfsprekend proces van bewustwording.

WERKEN MET DE ESSENTIE 
Het belang van die vraag – wat is de essentie?- is ook een sleutel in Petra’s werk. Bij een complex vraagstuk éérst door de oogharen kijken en de situatie terugbrengen tot de eenvoud: wat speelt er nu echt? Oplossingen dienen zich dan vaak vanzelf al aan. Het begrip ‘gnosis’- innerlijke autoriteit of ervaringsweten- valt hier. En ook ‘bewustzijn’, als in: die vorm van aandacht waarbij je jezelf opstelt als instrument ten dienste van het geheel en vanuit jouw persoonlijke authentieke bron afstemt en reageert. Ik betrap mezelf erop dat ik zou willen weten wat Petra op zo’n moment precies doet; misschien zelfs welke techniek ze toepast om tot die vorm van bewustzijn te komen. Tegelijkertijd weet ik dat ik met die vraag juist de essentie mis. De kwaliteit van zijn waar we over spreken laat zich immers niet grijpen in techniek. Het doet me doet denken aan een uitspraak van Bill O’Brian: “het succes van de interventie hangt af van de innerlijke conditie van degene die de interventie doet.”
 
GNOSIS
Petra vertelt me een anekdote over haar eerste jaren in Amsterdam, vlak na haar afstuderen. Ze was actief in het Begijnhof en kreeg de kans om een opleiding theologie te volgen. Als onderdeel daarvan mocht ze een stukje preken in de kerk. Eenmaal achter het altaar, de kerk gevuld voor de zondagsdienst en natuurlijk ook met een heel stel vrienden, overviel haar een ongepast gevoel. Hoe kon zij als jongeling, zonder levenservaring nu de wijsheid verkondigen uit de preek die ze had voorbereid? Dit klopte niet. Ze deed wat ze moest doen, maar bleef achter met dit vertwijfelde inzicht. Wat ze gedaan had was ‘leeg’: een mooi verhaal maar zonder de diepere laag van ervaringsweten die een goede preek voor haar zo kenmerkt! In haar huidig werk is dat inzicht nog steeds relevant. Spiral dynamics, managementdrives, theorie U en appreciative inquiry: allemaal technieken waar ze op het moment graag mee werkt. Maar altijd als middel en nooit als doel op zich. Het zijn het bewustzijn en de levenservaring die leiden tot effectief handelen. Zonder dat draai je slechts je programma af en is de techniek niet bijzonder waardevol, aldus Petra. Techniek én essentie in samenspel maken haar effectief.
 
HOE COMFORTABEL WIL JE ZIJN?
Ons laatste onderwerp is ‘comfort’. We spreken over hoe gemakkelijk dat er in sluipt in het leven. En over een onaangenaam bijeffect ervan. Het doet namelijk af aan authenticiteit en bewustzijn van de essentie. Huh, leg uit? Petra noemt als voorbeeld het comfort van een MT functie. Voor je het weet zit je er langer dan je daadwerkelijk een bijdrage te leveren hebt. Zelf brak ze na zeven jaar met dit comfort door deze rol terug te geven zodat anderen de kans te geven om te groeien. Daar keek haar omgeving wel even van op. Misschien een ongewone stap op het eerste gezicht, maar -als je gedreven bent door groei en bewustwording- eigenlijk een heel logische. Een treffend voorbeeld van handelen vanuit je essentie: dat doen wat er echt nodig is. Petra noemt als risicocategorie voor ‘comfort’ de high potentials die binnen een organisatie op handen worden gedragen. Door steeds datgene te doen waarvoor je applaus krijgt, in plaats van te handelen vanuit je eigen kompas, loop je het risico op een onvervuld gevoel. Een traineeship of MD-programma kan op die manier zelfs groei juist in de weg staan. Authenticiteit is dus niet alleen een voedingsbodem voor groei en creativiteit, maar ook voor persoonlijk welbevinden op lange termijn.
Hoe zit het eigenlijk met jouw comfort? Wat in je eigen ambities, plannen en handelen komt voort uit gemak, verwachtingen of eerzucht? En waar ben je werkelijk trouw aan jezelf? Ik peins er nog even over terwijl ik terugkijk op een mooi gesprek met een aimabel persoon.

* met dank aan Marielle Slierendrecht, www.emergentia.nl 

​