een gesprek over de essentie

Deze eerste blog is niet van mijn hand, maar wel over mij geschreven... en interview met mij door Marielle Slierendrecht.* 
Ik vind het nog steeds té mooi om niet op mijn kersverse blog pagina mee te nemen, ook al gaat deze bijna 10 jaar vooraf aan mijn eerste eigen blogs. 

EEN GESPREK OVER DE ESSENTIE
De koffietent waar we elkaar spreken kijkt uit over het Waterlooplein. De herfstzon verwarmt er het kleurenspel van toeristen, gemeenteambtenaren en marktkooplui. Petra Tak houdt van deze plek. Zij is al vertrokken naar de volgende afspraak als ik pas echt goed begin te begrijpen wat ze bedoelt. We dronken koffie omdat ik benieuwd was naar haar ideeën over authenticiteit en menselijkheid in organisaties. Hieronder de hoogtepunten uit een gesprek over het vinden van ‘de essentie’ in jezelf en je werk. Over hoe je door jezelf serieus te nemen, ook de ander ertoe aanzet om zichzelf serieus te nemen. 
 
AUTHENTICITEIT EN GROEI
Een rode draad door ons gesprek én door het leven van Petra is de vraag: waar gaat het nu eigenlijk echt over? De vraag dus, naar de ‘essentie’ van een vraagstuk, opdracht of situatie, het leven…. We spreken allereerst over Petra’s ‘persoonlijke essentie’. Hoewel haar formele rollen ’interim manager’ en ‘teamcoach’ zijn, beschrijft ze zichzelf liever als facilitator van de ontwikkeling van anderen. Of dat nu teams of individuen zijn. In de loop der jaren vervult ze die opdracht steeds authentieker, meer vanuit wie ze werkelijk is. Een idealist bijvoorbeeld. En: hobbyschilder, gevoelsmens, pragmaticus en natuurliefhebber. Om er zo maar een paar te noemen. Haar uitgangspunt is dat je door jezelf in alle facetten serieus te nemen een uitnodiging bij de ander neerlegt om datzelfde te doen. En dat blijkt een prima voedingsbodem voor talentontwikkeling, creativiteit en groei. Het lijkt alsof dat principe ook aan het werk is in ons gesprek, dat vanzelf lijkt te gaan. Authenticiteit als katalysator voor dingen die we op de werkvloer goed kunnen gebruiken: dat klinkt veelbelovend!
 
ACHTER HET MASKER VANDAAN
Maar vanzelfsprekend is authenticiteit in organisaties allerminst. Sterker nog, bij veel van ons mag alleen het ‘professionele zelf’ mee naar het werk. Een ander deel blijft thuis. En datzelfde geldt dus voor een deel van onze unieke bijdrage aan een team of organisatie. Ik moet meteen denken aan mijn kledingkast met een ‘zakelijk’ en ‘prive’ gedeelte. Hup: je nette pak aan, professionele gezicht op en de rest komt vanavond wel weer. Klinkt bekend? Nu zegt de indeling van je kledingkast niet alles over je authenticiteit, maar het geeft te denken. Petra vertelt dat het wel even duurde voordat ze als leidinggevende de pet af durfde te zetten van de klassieke ‘alwetende eindverantwoordelijke manager’. Toen het moment daar was, had het een aangenaam effect voor haarzelf en haar omgeving. De menselijkheid en verbinding die zo bij haar horen, kon ze zo ineens meer ruimte geven. Ze veranderde bijvoorbeeld haar functioneringsgesprekken in ambitiegesprekken. Groei kreeg daarin een ruimere definitie en mensen werden uitgedaagd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen essentie en dat wat ze écht nodig hebben. Wat ik leuk vind aan hoe Petra spreekt is dat ze met een open houding blijft onderzoeken: de Petra van nu is misschien heel anders dan de Petra van over een paar jaar. Elke keer ontdek je weer nieuwe maskers, of ingesleten gewoonten, die je af kan leggen. Dat is voor haar een mooi en vanzelfsprekend proces van bewustwording.

WERKEN MET DE ESSENTIE 
Het belang van die vraag – wat is de essentie?- is ook een sleutel in Petra’s werk. Bij een complex vraagstuk éérst door de oogharen kijken en de situatie terugbrengen tot de eenvoud: wat speelt er nu echt? Oplossingen dienen zich dan vaak vanzelf al aan. Het begrip ‘gnosis’- innerlijke autoriteit of ervaringsweten- valt hier. En ook ‘bewustzijn’, als in: die vorm van aandacht waarbij je jezelf opstelt als instrument ten dienste van het geheel en vanuit jouw persoonlijke authentieke bron afstemt en reageert. Ik betrap mezelf erop dat ik zou willen weten wat Petra op zo’n moment precies doet; misschien zelfs welke techniek ze toepast om tot die vorm van bewustzijn te komen. Tegelijkertijd weet ik dat ik met die vraag juist de essentie mis. De kwaliteit van zijn waar we over spreken laat zich immers niet grijpen in techniek. Het doet me doet denken aan een uitspraak van Bill O’Brian: “het succes van de interventie hangt af van de innerlijke conditie van degene die de interventie doet.”
 
GNOSIS
Petra vertelt me een anekdote over haar eerste jaren in Amsterdam, vlak na haar afstuderen. Ze was actief in het Begijnhof en kreeg de kans om een opleiding theologie te volgen. Als onderdeel daarvan mocht ze een stukje preken in de kerk. Eenmaal achter het altaar, de kerk gevuld voor de zondagsdienst en natuurlijk ook met een heel stel vrienden, overviel haar een ongepast gevoel. Hoe kon zij als jongeling, zonder levenservaring nu de wijsheid verkondigen uit de preek die ze had voorbereid? Dit klopte niet. Ze deed wat ze moest doen, maar bleef achter met dit vertwijfelde inzicht. Wat ze gedaan had was ‘leeg’: een mooi verhaal maar zonder de diepere laag van ervaringsweten die een goede preek voor haar zo kenmerkt! In haar huidig werk is dat inzicht nog steeds relevant. Spiral dynamics, managementdrives, theorie U en appreciative inquiry: allemaal technieken waar ze op het moment graag mee werkt. Maar altijd als middel en nooit als doel op zich. Het zijn het bewustzijn en de levenservaring die leiden tot effectief handelen. Zonder dat draai je slechts je programma af en is de techniek niet bijzonder waardevol, aldus Petra. Techniek én essentie in samenspel maken haar effectief.
 
HOE COMFORTABEL WIL JE ZIJN?
Ons laatste onderwerp is ‘comfort’. We spreken over hoe gemakkelijk dat er in sluipt in het leven. En over een onaangenaam bijeffect ervan. Het doet namelijk af aan authenticiteit en bewustzijn van de essentie. Huh, leg uit? Petra noemt als voorbeeld het comfort van een MT functie. Voor je het weet zit je er langer dan je daadwerkelijk een bijdrage te leveren hebt. Zelf brak ze na zeven jaar met dit comfort door deze rol terug te geven zodat anderen de kans te geven om te groeien. Daar keek haar omgeving wel even van op. Misschien een ongewone stap op het eerste gezicht, maar -als je gedreven bent door groei en bewustwording- eigenlijk een heel logische. Een treffend voorbeeld van handelen vanuit je essentie: dat doen wat er echt nodig is. Petra noemt als risicocategorie voor ‘comfort’ de high potentials die binnen een organisatie op handen worden gedragen. Door steeds datgene te doen waarvoor je applaus krijgt, in plaats van te handelen vanuit je eigen kompas, loop je het risico op een onvervuld gevoel. Een traineeship of MD-programma kan op die manier zelfs groei juist in de weg staan. Authenticiteit is dus niet alleen een voedingsbodem voor groei en creativiteit, maar ook voor persoonlijk welbevinden op lange termijn.
Hoe zit het eigenlijk met jouw comfort? Wat in je eigen ambities, plannen en handelen komt voort uit gemak, verwachtingen of eerzucht? En waar ben je werkelijk trouw aan jezelf? Ik peins er nog even over terwijl ik terugkijk op een mooi gesprek met een aimabel persoon.

* met dank aan Marielle Slierendrecht, www.emergentia.nl 

​

---